Μάθημα 2 - Αξίες I

 

Η μουσική λέγεται ότι αποτελείται από ρυθμό, μελωδία και αρμονία. Για να ξεκινήσουμε και να ορίσουμε το ρυθμό χρειαζόμαστε τις αξίες.

Η πιο βασική αξία στη μουσική είναι το τέταρτο (1/4):

Αν λοιπόν γράψουμε τέσσερα τέταρτα στη σειρά θα έχουμε τέσσερα ισόχρονα "τα":

Ο παλμός που σημειώνεται με μπλε χρώμα τυχαίνει στο συγκεκριμένο παράδειγμα να συμπίπτει με το ρυθμό. Ο παλμός της μουσικής είναι οι χρόνοι. Οι χρόνοι είναι πάντοτε ίσοι μεταξύ τους και η ταχύτητά τους καθορίζεται από τη ρυθμική αγωγή ή αλλιώς από το tempo του έργου. Τους χρόνους τους μετράμε είτε με το χέρι (με συγκεκριμένες κινήσεις) είτε με το πόδι (εάν παίζουμε κάποιο μουσικό όργανο).

Για να έχουμε ενδιαφέρον στο ρυθμό μας θα χρειαστούμε τουλάχιστον μία ακόμη αξία και ειδικά το όγδοο (1/8). Το όγδοο είναι το μισό του τέταρτου, επομένως τα δύο όγδοα θα ισούνται με ένα χρόνο. Συγκεκριμένα θα χρησιμοποιήσουμε τα δύο όγδοα μαζί ως εξής:

Μάλιστα αν τα γράψουμε σε τέσσερις χρόνους έχουμε οκτώ ισόχρονα "τι":

Τώρα λοιπόν που έχουμε δύο αξίες (το τέταρτο και το όγδοο) μπορούμε να κάνουμε και συνδυασμούς:

ή

Στα παραπάνω παραδείγματα μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε κάτι να επαναλαμβάνεται:

Η επανάληψη  είναι το βασικότερο στοιχείο της μουσικής. Μας βοηθά στην κατανόηση της μουσικής. Ωστόσο οι πολλές επαναλήψεις τείνουν να κάνουν ένα μουσικό έργο βαρετό, ενώ αντιθέτως οι λίγες επαναλήψεις κάνουν ένα έργο δυσνόητο.

Συνήθως οι επαναλήψεις στη μουσική σχετίζονται με τη διανοητική ικανότητα του κοινού στο οποίο απευθύνεται το μουσικό έργο. Π.χ. τα παιδικά τραγούδια έχουν σύντομες μελωδίες που επαναλαμβάνονται πολλές φορές, ενώ η κλασική μουσική του 19^ου και 20^ου αιώνα έχει πολύ μεγάλες μελωδικές φράσεις με σχετικά λίγες επαναλήψεις.

Μάθημα 1 - Θεωρία του Ήχου Α

Μουσική είναι η οργάνωση του ήχου από τον άνθρωπο και διαφοροποιείται από τους διάφορους ανοργάνωτους ήχους που αποκαλούνται θόρυβοι.

Ο ήχος είναι κύματα που παράγονται από μία πηγή, ταξιδεύουν σε ένα ελαστικό μέσο (π.χ. στον αέρα) και καταλήγουν σε έναν ακροατή.

Τα κύματα μεταφέρουν ενέργεια από ένα μέρος σε ένα άλλο.

Τα ηχητικά κύματα είναι διαμήκη. Δηλαδή τα μόρια του ελαστικού μέσου δονούνται παράλληλα με την διεύθυνση διάδοσης του κύματος. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε στο ελαστικό μέσο πυκνώματα και αραιώματα.

Ωστόσο, συνήθως απεικονίζουμε τα ηχητικά κύματα ως εγκάρσια (όπου τα μόρια του ελαστικού μέσου δονούνται κάθετα στην διεύθυνση διάδοσης του κύματος) για ευκολότερη απεικόνιση και καλύτερη κατανόηση.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΗΧΟΥ

1. Ταχύτητα: Συμβολίζεται με v (velocity) και μετριέται σε m/sec. Εξαρτάται από τη θερμοκρασία του αέρα. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπολογίζεται σε 343,4 m/sec.

2. Συχνότητα: Συμβολίζεται με f (frequency) και μετριέται σε κύκλους ανά δευτερόλεπτο (Hz). Το ακουστικό φάσμα της ανθρώπινης ακοής είναι από 20 Hz έως 20.000 Hz. Οι συχνότητες κάτω από τα 20 Hz ονομάζονται υποηχητικές και άνω των 20.000 Hz υπερηχητικές.

3. Μήκος Κύματος: Είναι η απόσταση που χρειάζεται το ηχητικό κύμα για να διαγράψει έναν πλήρη κύκλο. Συμβολίζεται με λ και μετριέται σε μέτρα (m).

4. Πλάτος: Αναφέρεται στις αποκλίσεις της πίεσης από την μέση τιμή (ατμοσφαιρική πίεση). Μερικές φορές αναφέρεται λανθασμένα ως ένταση του ήχου. Μετριέται σε dB (decibel).

5. Φάση: Είναι η χρονική σχέση ανάμεσα σε δύο ηχητικά κύματα. Μετριέται σε μοίρες (º).

6. Άλλες: Ανάκλαση, Απορρόφηση, Διάδοση, Διάχυση, Διάθλαση, Περίθλαση.

Οι 3 πρώτες ιδιότητες του ήχου αλληλοεξαρτώνται και συνδέονται με τον τύπο:

v = f * λ

Επίσης:

• Οι ήχοι διακρίνονται ανάλογα με την κυματομορφή τους σε απλούς και σύνθετους.

• Αρμονικοί ονομάζονται οι συχνότητες που είναι ακέραια πολλαπλάσια της θεμελιώδους (2f, 3f κ.λ.π.) Η ημιτονοειδής κυματομορφή δεν έχει αρμονικούς.

• Η ένταση του ήχου είναι υποκειμενικό μέγεθος και μετριέται σε phon.

• Οι χαμηλές συχνότητες είναι πανκατευθυντικές, ενώ οι υψηλές έχουν μεγαλύτερη κατευθυντικότητα.

Αξιόλογοι κιθαριστές του 20ου αιώνα (μέρος 1ο)

Ο 20^ος αιώνας ήταν καθοριστικός για την εξέλιξη της κιθάρας. Μόλις στις αρχές του και εξαιτίας ορισμένων κιθαριστών, η κιθάρα μεταμορφώνεται από ένα ως επί το πλείστον λαϊκό όργανο σε ένα σολιστικό όργανο που στέκεται ισάξια με τα υπόλοιπα όργανα της δυτικοευρωπαϊκής μουσικής στις αίθουσες συναυλιών, αλλά και στο ορχηστρικό εύρος των συνθετών.

Οι κιθαριστές των προηγούμενων αιώνων όπως οι Aguado, Carcassi, Carulli, Giuliani, Legnani, Sor, Coste, Mertz, Tarrega κ.λπ. διατήρησαν με τις συνθέσεις τους το υψηλό επίπεδο του οργάνου, συνέβαλλαν στην εξέλιξή του και έθεσαν τις βάσεις της τεχνικής της κιθάρας.

Όμως μόλις στον 20ο αιώνα και με την εύρεση της ηχοληψίας συναντάμε σημαντικότατους κιθαριστές που πλέον περιοδεύουν ανά τον κόσμο, ηχογραφούν, συνθέτουν και διαδίδουν αυτό το ευγενές όργανο.

Ο Miguel Llobet (Ισπανία, 1878-1938) είναι ίσως ο πρώτος που με την εξαιρετική τεχνική του και την σημαντική καριέρα του ως εκτελεστής δίνει ώθηση στην κιθάρα και τη σταθεροποιεί στις αίθουσες συναυλιών. Από μία ιστορική ηχογράφηση των αρχών του αιώνα παρατίθεται το «Allegro Moderato Op.38 No.23» του Napoleon-Coste.

Ο δεύτερος στην σειρά είναι ο Agustin Barrios Mangore (Παραγουάη, 1885-1944) ο οποίος ξεχώρισε κυρίως για το συνθετικό του έργο και από τον οποίο επίσης μας διασώζονται ιστορικές ηχογραφήσεις. Παρατίθεται το έργο La Catedral του ιδίου, ίσως το σημαντικότερο και πιο δημοφιλές έργο του.

Ο Andres Segovia (Ισπανία, 1893-1987) είναι ο κιθαριστής που το όνομά του αποτελεί συνώνυμο της κλασικής κιθάρας. Είναι εκείνος που ερμηνεύοντας ένα ευρύτατο ρεπερτόριο κατάφερε να φέρει παγκόσμια αναγνώριση στην κιθάρα, έπεισε πολλούς σημαντικούς συνθέτες της εποχής του να γράψουν έργα για κιθάρα και έθεσε τις βάσεις για την τεχνική της κιθάρας στον 20^ο αιώνα. Παρατίθεται το έργο Fandanguillo του συνθέτη F. M. Torroba.

Δωρεάν μουσικό λογισμικό

1. Audacity

Το Αudacity είναι ένα πρόγραμμα ηχογράφησης και επεξεργασίας ήχου. Στο πρόγραμμα μπορεί κανείς να ηχογραφήσει ζωντανά από ένα μικρόφωνο ή ένα μίκτη ή να ψηφιοποιήσει ηχογραφήσεις από κασέτες ή δίσκους. Μπορεί κανείς επίσης να αναπαράγει μουσικά αρχεία (WAV, AIFF, FLAC, MP3, WMA κλπ.) και να τα επεξεργαστεί με την χρήση διαφόρων μουσικών εφέ. Επίσης το πρόγραμμα προσφέρει και ηχητική ανάλυση οπτικοποιώντας τον ήχο με διάφορες μεθόδους.

2. MuseScore

Το MuseScore είναι ένα ελεύθερο πρόγραμμα σύνθεσης και επεξεργασίας μουσικού κειμένου για Windows, MacOS και Linux, βασισμένο στην αρχή WYSIWYG που προσφέρει μία δωρεάν εναλλακτική λύση αντί των αντίστοιχων εμπορικών προγραμμάτων όπως π.χ. το Sibelius και το Finale.

3. DarkWave Studio

Το DarkWave Studio είναι ένα πλήρες μουσικό εργαστήριο για Windows. Περιλαμβάνει ένα εικονικό εργαστήριο, επεξεργασία σχεδίων (pattern editor) και διαδοχών (sequence editor), σύστημα ηχογράφησης και αρκετά ψηφιακά εφέ. Υποστηρίζει VST και VSTi plugins και συνεπώς μπορεί κανείς να προσθέσει επιπλέον εφέ (VST) και μουσικά όργανα (VSTi).

Περισσότερα δωρεάν προγράμματα ήχου μπορεί κανείς να βρει εδώ και εδώ.

Πως να αφαιρέσετε τους υπερσύνδεσμους από το Microsoft Word

Συνηθίζεται όταν κανείς κάνει αντιγραφή από κάποια ιστοσελίδα και επικόλληση στο word να μεταφέρονται και οι υπερσύνδεσμοι της συγκεκριμένης σελίδας, δηλαδή οι σύνδεσμοι προς άλλες σελίδες.

Ωστόσο, αυτό, όταν συμβαίνει σε μια εργασία αποτελεί ένα αρνητικό στοιχείο διότι οι σύνδεσμοι αυτοί δεν αφορούν την συγκεκριμένη εργασία, αλλά την ιστοσελίδα απ’ όπου αντεγράφησαν.

Ο τρόπος για να αφαιρέσουμε τους υπερσυνδέσμους είναι ο εξής: κατά την διαδικασία της επικόλλησης στο Microsoft Word επιλέγουμε το βελάκι κάτω από την «επικόλληση», μετά «ειδική επικόλληση» και στην συνέχεια «ως μη μορφοποιημένο κείμενο».

Αν, παρόλα αυτά, πέρασαν ήδη οι υπερσύνδεσμοι στην εργασία, τότε πατάμε CTRL+A για να επιλέξουμε όλο το κείμενο και στην συνέχεια CTRL+SHIFT+F9 για να αφαιρεθούν οι υπερσύνδεσμοι από όλο το κείμενο.

Χαράλαμπος Εκμεκτσόγλου

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Χαράλαμπος Εκμεκτσόγλου γεννήθηκε στο Ναζλή της Μ. Ασίας το 1913 και τα πρώτα του μουσικά μαθήματα (πιάνο) πήρε στη Σμύρνη με το διάσημο μουσικοδιδάσκαλο και πιανίστα εκεί, Δήμο Μιλανάκη. Με την καταστροφή ήρθε το 1922 στην Αθήνα. Το 1926 ενεγράφη στην «Αθηναϊκή Μαντολινάτα». Εκεί σπούδασε κιθάρα με τον Κώστα Λάβδα και θεωρία της Μουσικής με τον Ιωάννη Μαργαζιώτη. Το 1932 πήρε το δίπλωμα κιθάρας με βαθμό άριστα παμψηφεί και α΄ βραβείο.

Αμέσως του ανατέθηκε η διδασκαλία της κιθάρας στις σχολές της μαντολινάτας. Τότε άρχισε και τη μελέτη ανώτερων θεωρητικών στο Ωδείο Αθηνών με το Φιλοκτήτη Οικονομίδη, Δημήτρη Μητρόπουλο και Γεώργιο Σκλάβο που τα τελείωσε στο Ελληνικό Ωδείο με το Μάριο Βάρβογλη (πτυχίο με άριστα). Το 1934 ανέλαβε τη διδασκαλία της κιθάρας στο «Μουσικό Λύκειο» και τον ίδιο χρόνο ίδρυσε την Ελληνική Μαντολινάτα, με συμμετοχή χορωδίας, που είχε σοβαρή μουσική δράση με σειρά συναυλιών. Το 1945 ανέλαβε τη διδασκαλία της κιθάρας στο «Ελληνικό Ωδείο» όπου και δίδαξε για περίπου 40 χρόνια, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’80.

Στα χρόνια 1956-1958, με υποτροφία της Ιταλικής Κυβέρνησης παρακολούθησε τις τάξεις δεξιοτεχνίας των Αντρέ Σεγκόβια και Εμίλιο Πουχόλ στη Μουσική Ακαδημία της Σιένα. Έδωσε ρεσιτάλ σε πολλές πόλεις της Ιταλίας.

Ας σημειωθεί, ότι μέχρι το 1945 κανένα ωδείο στην Ελλάδα δεν είχε ιδρύσει τάξη κιθάρας. Είναι ο πρώτος που δίδαξε συστηματικά κιθάρα στην Ελλάδα, με τις μεθόδους των Aguado, Tarrega και Pujol. Μέχρι το 1945, η κιθάρα διδασκόταν μόνο στις διάφορες μαντολινάτες και αντιμετωπιζόταν κυρίως ως όργανο συνοδείας. Επίσης, θα πρέπει να αναφερθεί ότι κατά το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, στην Ελλάδα η κιθάρα θεωρείτο αποκλειστικά ως όργανο της λαϊκής μουσικής, ενώ κατά το δεύτερο σημειώθηκε μεγάλη αύξηση του ενδιαφέροντος γι αυτήν και η θέση της μεταξύ των οργάνων της κλασικής μουσικής κατέστη σημαντική.

Πέθανε στην Αθήνα το 1989.

ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ

Οι κυριότερες εμφανίσεις του στο εξωτερικό είναι οι εξής:

·         Το 1955 στο Διεθνή Διαγωνισμό Κιθάρας της Μοδένα (πρώτο Χρυσό Μετάλλιο και Δίπλωμα).

·         Το 1956 στις εορτές κιθάρας στο Τράουντενφελς και το 1957 στο Λεοπολντστάιν της Αυστρίας (σύμπραξη με τον καθηγητή της Κρατικής Ακαδημίας της Βιέννης Καρλ Σάιτ).

·         Το 1958 στο Φεστιβάλ κιθάρας του Βερολίνου (εκεί έδωσε και μια διάλεξη με θέμα «Η ιστορία της κιθάρας στην Ελλάδα και αι εξελίξεις αυτής από των αρχαίων χρόνων μέχρι σήμερον» που δημοσιεύθηκε στο «Guitar News» του Λονδίνου).

·         Το 1960 Σειρά συναυλιών με το μουσουργό και πιανίστα Γ. Γεωργιάδη στην Ιταλία (Σιένα και άλλες πόλεις, Ραδιοσταθμός Ρώμης και Φλωρεντίας).

·         Το 1962 με ειδική πρόσκληση μετέβη ως εκπρόσωπος της χώρας μας στην Ιαπωνία στο «Διεθνές Συνέδριο Κιθαριστών» κι έδωσε σειρά συναυλιών στο Τόκιο, Οσάκα, Ναγκόγια, Νάρα, Κιότο και αλλού.

ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΕΡΓΟ

Ο Χαράλαμπος Εκμεκτσόγλου έχει εκδώσει διδακτικά έργα:

·         τρεις Μεθόδους κιθάρας κατά το ισπανικό σύστημα Tarrega

·         Τεχνική της κιθάρας – Κλίμακες

·         10 Συνθέσεις

·         10 Διασκευές και εναρμονίσεις δημοτικών τραγουδιών

·         10 Διασκευές κλασικών τεμαχίων για κιθάρα

·         10 Διασκευές διαλεκτών τεμαχίων κιθάρας

·         24 Σπουδές του Σορ

·         Πρακτική μέθοδος με ακομπανιαμέντα

·         Ιστορία της κιθάρας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα

Έχει επίσης πολλά ανέκδοτα έργα.

ΜΑΘΗΤΕΣ

Στο εξωτερικό:

-          Γιώργος Σακελλαρίου (καθηγητής στο Πανεπιστήμιο San Francisco της Καλιφόρνια),

-          Σπυρ. Θωμάτος (καθηγητής στο Ωδείο Wintherthur της Ελβετίας),

-          Δημήτρης Νικητός (καθηγητής στο Ωδείο της Στουτγάρδης),

-          Ελένη Ψαθά – Wells (καθηγήτρια στο κολλέγιο Ashford Wen του Λονδίνου),

-          Ishiro Okamoto,

-          Επαμ. Κονσολάκης,

-          Κων. Τζαφέρης.

Στη Ελλάδα:

                        Λίτσα Χριστοπούλου, Παναγιώτης Ιωάννου, Κωνσταντίνος Τριάντος, Σπύρος Φλουράκης, Κωνσταντίνος Χρήστου, Κωνσταντίνος Κοτσιώλης, Ανδρέας Παπαδάτος, Γεώργιος Νικολόπουλος, Σωτηρία Τσόλια, Ανδρέας Μπαζός, Γεώργιος Δήμου, Γεώργιος Παζαΐτης, Γεώργιος Διακοσάββας, Δημήτρης Αρβανιτίδης, Σπυρίδων Κομιανός, Ευαγγελία Βιντζηλαίου, Βασίλης Αρσενίδης, Αναστάσης Ολύμπιος, Θεοδόσης Τεμζελίδης, Σωτήρης Σταυράκης, Γεώργιος Κωτσάκης, Ιωάννης Σαμουελιάν, Χαράλαμπος Σαμαρτζής, Δώρα Μανωλοπούλου, Σουλτάνα Κακλή, Μιχάλης Βαϊνδιρλής, Γεώργιος Κυριακόπουλος, Μάριος Παύλου και Θανάσης Τσοκόμης.