Μάθημα 7 - Mary had a little lamb (Ρε)

Το 7^ο μάθημα αφορά την εκμάθηση των παρεστιγμένων (τέταρτο και μισό), την παύση τετάρτου και τη νότα Ρε. Θα εξετάσουμε το παιδικό τραγούδι “Mary had a little lamb”.

Το τραγούδι είναι σε μέτρο 4/4 και είναι στη μορφή ερώτησης – απάντησης. Η πρώτη μουσική φράση κάνει μία ερώτηση η οποία απαντάται στα επόμενα τέσσερα μέτρα.

Ξεκινά με τέταρτο παρεστιγμένο και όγδοο [Παρεστιγμένες λέγονται οι αξίες που φέρουν μία τελεία δεξιά τους. Η τελεία προσθέτει στη νότα το μισό της αξίας της]. Αυτές τις δύο αξίες θα πρέπει να τις αντιληφθούμε ως ένα όπου το τέταρτο θα διαρκεί 1,5 χρόνο και το όγδοο θα συμπληρώνει το 2^ο μισό του 2^ου χρόνου. Είναι όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα:

Η νότα Ρε γράφεται ακριβώς κάτω από την πρώτη γραμμή του πενταγράμμου και είναι η δεύτερη νότα που συναντάμε στο τραγούδι.

Στο τέλος του δευτέρου μέτρου συναντάμε την παύση τετάρτου ενώ η τελευταία αξία είναι ένα μισό παρεστιγμένο.

Εάν τοποθετήσουμε στη σειρά όλες τις νότες που έχουμε μάθει μέχρι στιγμής δημιουργείται η λεγόμενη μείζονα πεντατονική κλίμακα του Ντο. Οι πεντατονικές κλίμακες χρησιμοποιήθηκαν από την αρχαιότητα από τους περισσότερους λαούς της Γης και χρησιμοποιούνται ακόμη έως σήμερα. Η μείζονα πεντατονική κλίμακα έχει τη διαστηματική δομή 2^ας μεγάλο-2^ας μεγάλο-3^ης μικρό-2^ας μεγάλο-3^ης μικρό. Εάν παίξουμε τα μαύρα πλήκτρα σε ένα πιάνο ακούγεται επίσης μία πεντατονική κλίμακα. Το άκουσμα μας θυμίζει συνήθως ασιατική μουσική.

Δοκιμάστε κι εσείς στην ιστοσελίδα http://virtualpiano.net/. Η νότα Ρε είναι στο γράμμα “y”.

Μάθημα 6 - Σαλιγκάρι (Ντο)

Στο 6^ο μάθημα θα μάθουμε το μισό, τις παύσεις του τετάρτου και του ογδόου, τη νότα Ντο, την κορώνα και τη σύζευξη διαρκείας.

Το τραγούδι είναι σε μέτρο 2/4. Ξεκινά με ένα απλό θέμα (α) στις νότες Σολ και Μι με τέταρτα και όγδοα το οποίο επαναλαμβάνεται άλλη μία φορά και καταλήγει με μία κορώνα στο μέτρο 8. Η κορώνα προσθέτει 1,5 χρόνο στη διάρκεια της νότας.

Έπειτα από μία παύση τετάρτου και ογδόου στο μέτρο 9 ακολουθεί ένα μεταβατικό θέμα (β) που ξεκινά από τη νότα Ντο. Το Ντο γράφεται στην πρώτη βοηθητική γραμμή κάτω από το πεντάγραμμο [Οι βοηθητικές γραμμές είναι μικρές γραμμές πάνω ή κάτω από το πεντάγραμμο που χρησιμοποιούνται για να γράψουμε νότες ψηλότερες ή χαμηλότερες από την έκταση του πενταγράμμου].

Στη συνέχεια περνάμε σε ένα τρίτο θέμα (γ) που επαναλαμβάνεται επίσης δύο φορές για να καταλήξουμε στην ουρά (coda) και το κομμάτι τελειώνει με δύο μισά ενωμένα με σύζευξη διαρκείας. Το μισό είναι οι νότες στα μέτρα 24 και 25 και κρατάει 2 χρόνους. Το λέμε «τα-α». Η σύζευξη διαρκείας είναι μία καμπύλη γραμμή που ενώνει τις διάρκειες από δύο ή περισσότερες ίδιες νότες. Συνεπώς στα μέτρα 24 και 25 θα έχουμε ουσιαστικά μία νότα που κρατά 4 χρόνους, δηλαδή «τα-α-α-α».

Δοκιμάστε κι εσείς στην ιστοσελίδα http://virtualpiano.net/. Η νότα Ντο είναι στο γράμμα “t”.

Μάθημα 5 - Κούκο έλα εδώ (Λα)

Αφού μάθαμε τις νότες Σολ και Μι προχωράμε στη νότα Λα με το τραγούδι «Κούκο έλα εδώ»

Το τραγούδι είναι σε μέτρο 4/4.

Η δομή είναι ελαφρώς πιο σύνθετη από το προηγούμενο μάθημα. Συναντάμε δύο διαφορετικές μουσικές φράσεις: το α: «Σολ Μι Σολ Σολ Μι» και το β: «Σολ Σολ Λα Λα Σολ Μι» όπου το β περικλείεται μέσα στο α. Ξεκινάμε δηλαδή και τελειώνουμε με το α. Αυτό μας δείχνει γενικότερα μία δομή του τύπου ΑΒΒΑ που ονομάζεται τριμερής μορφή. Είναι μία παραλλαγή της βασικής τριμερούς μορφής του ABA.

Η απόσταση από το Σολ στο Λα λέγεται διάστημα 2^ας μεγάλο, ενώ η απόσταση από το Μι στο Λα είναι διάστημα 4^ης καθαρό.

Στην ιστοσελίδα http://virtualpiano.net/ μπορείτε κι εσείς να δοκιμάσετε να παίξετε το συγκεκριμένο τραγούδι. Για να χρησιμοποιήσετε το πληκτρολόγιο του Η/Υ σας αντί του ποντικιού πατήστε στο “Menu” και επιλέξτε “Key Assist On” ώστε να εμφανιστούν στην οθόνη τα γράμματα που αντιστοιχούν στις νότες. Στο Μι αντιστοιχεί το “u”, στο Σολ το “o” και στο Λα το “p”.

Μάθημα 4 - Αλαλί (Σολ - Μι)

Ξεκινώντας να μάθουμε τις νότες  θα χρησιμοποιήσουμε το τραγούδι «Αλαλί» που κινείται σε δύο νότες, τη Σολ και τη Μι.

Το τραγούδι έχει έναν αρκετά απλό ρυθμό σε 2/4 με τέταρτα και όγδοα. Ο ρυθμός είναι: τιτι τα | τιτι τα | τιτι τιτι | τιτι τα.

Οι νότες: Σολ Σολ Μι | Σολ Σολ Μι | Σολ Σολ Μι Μι | Σολ Σολ Μι.

Η δομή είναι επίσης αρκετά απλή. Το μοτίβο [μοτίβο = μικρό τμήμα που επαναλαμβάνεται] «Σολ Σολ Μι» επαναλαμβάνεται 4 φορές και την 3^η φορά είναι ελαφρώς παραλλαγμένο σε «Σολ Σολ Μι Μι». 

Η απόσταση από το Σολ στο Μι λέγεται διάστημα 3^ης μικρό.

Στην ιστοσελίδα http://virtualpiano.net/ μπορείτε κι εσείς να δοκιμάσετε να παίξετε το συγκεκριμένο τραγούδι. Για να χρησιμοποιήσετε το πληκτρολόγιο του Η/Υ σας αντί του ποντικιού πατήστε στο “Menu” και επιλέξτε “Key Assist On” ώστε να εμφανιστούν στην οθόνη τα γράμματα που αντιστοιχούν στις νότες. Στο Σολ αντιστοιχεί το “o” και στο Μι το “u”.

Μάθημα 3 - Αξίες II, Πεντάγραμμο, Κλειδί του Σολ

Στο προηγούμενο άρθρο είδαμε ότι μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τις ρυθμικές φράσεις όπως αυτές επαναλαμβάνονται σε ένα απλό ρυθμικό σχήμα.

Κανονικά στη μουσική υπάρχει σε ένα άλλο επίπεδο μία ακόμη ομαδοποίηση, αυτή των χρόνων, με τη χρήση των μουσικών μέτρων. [Μία πρωταρχική έννοια των μουσικών μέτρων πρωτοεμφανίστηκε  τον 12^ο αιώνα στη μουσική σχολή της Notre Dame με την εισαγωγή των ρυθμικών τρόπων.] Τα μέτρα χωρίζονται στο πεντάγραμμο με κάθετες γραμμές που ονομάζονται διαστολές, ενώ στο τέλος κάθε μουσικού έργου γράφεται διπλή διαστολή.

Μάλιστα το κάθε μέτρο χωράει συγκεκριμένο αριθμό χρόνων που ορίζεται από ένα κλάσμα που γράφεται στην αρχή κάθε μουσικού έργου. Ο αριθμητής μας δείχνει πόσους χρόνους θα έχουμε σε κάθε μέτρο και ο παρανομαστής μας δείχνει ποια αξία θα ισούται με ένα χρόνο (π.χ. 2/4 = 2 τα, 3/8 = 3 τι κοκ.).

Για να γράψουμε όμως μία μελωδία χρειαζόμαστε το πεντάγραμμο. Το πεντάγραμμο είναι ένα σύστημα που αποτελείται από πέντε γραμμές τις οποίες μετράμε από κάτω προς τα πάνω. Αυτές οι γραμμές δημιουργούν μεταξύ τους τέσσερα διαστήματα (κενά) τα οποία επίσης μετράμε από κάτω προς τα πάνω.

Επάνω στις γραμμές ή ανάμεσά τους (στα διαστήματα) γράφουμε τις νότες. Για να ξεκλειδώσουμε τα ονόματα από τις νότες χρησιμοποιούμε το κλειδί. Το κλειδί του Σολ της 2^ης γραμμής ορίζει ότι η νότα που θα γράφεται στη 2^η γραμμή θα ονομάζεται Σολ.

Στο παρακάτω παράδειγμα συνοψίζουμε όλα τα παραπάνω σε ένα ρυθμό σε 2/4 στη νότα Σολ:

Και πάλι βέβαια μπορούμε να δημιουργήσουμε επαναλαμβανόμενα ρυθμικά σχήματα που ξεπερνούν το όριο του μέτρου. Σε 2/4:

Σε 3/4:

Και σε 4/4: